مقدمه:
کلکتور انتقال فاضلاب بخش قابل توجهی از شهر اصفهان به تصفیه خانه شرق اصفهان به طول تقریبی ۳۰ کیلومتر اجرا شده و قسمت انتهایی کلکتور فاضلاب قرار است فاضلاب ورودی به ایستگاه پمپاژ خیابان بزرگمهر را به تصفیه خانه شرق منتقل نماید تا اهداف زیر حاصل شود:
۱- کم شدن بار تصفیه خانه جنوب اصفهان برای کاستن از مشکلات بهداشتی و اجتماعی آن.
۲- حذف ایستگاه پمپاژ فاضلاب خیابان بزرگمهر برای مرتفع شدن مشکلات بهداشتی مربوطه.
۳- صرفه جویی در هزینه های انرژی و بهره برداری.
مشکلات پروژه:
در منطقه حدفاصل اتوبان شهید آقابابایی تا خیابان بزرگمهر ( در طول خیابان بلال ) عمق کلکتور از سطح زمین بین ۵/۱۲ ~ ۵/۱۱ متر می باشد و در اعماق حدود ۵/۱۲، طبقه بندی لایه های زمین شامل لایه های شن و ماسه رودخانه ای بدون چسبندگی بوده و به شدت ریزشی هستند. این موضوع اجرای پروژه را دچار و مشکل نموده به نحوی که باعث شد کارفرمای محترم روشهای متفاوتی از قبیل تزریق سیمان در لایه های ریزشی – استفاده از لوله رانی به روش پایپ جکینگ روشهای حفاری دستی و غیره را در این پروژه به کار ببرد که هر کدام به نوبه خود در این پروژه نقاط ضعفی را داشته است.
از جمله اینکه روش تزریق سیمان در لایه های ریزشی به دلیل عدم نفوذ دوغاب سیمان در لایه ها، علیرغم هزینه های سنگین مثمرثمر نبود. همچنین در روش لوله رانی به دلیل عدم وجود روش کنترل شیب مناسب ( باتوجه به ریزشی بودن لایه های عمیق، امتداد اجرای لوله ها از خط مستقیم خارج می گردد) نهایتاً روش قابل قبولی که مشاور و کارفرما به نتیجه رسیدند متد حفاری نقب همزمان با مهاربندی سطوح داخلی ترانشه و نقب بوده و پیش بینی اجرای سازه های نگهبان در مقاطع خاص نیز شده است و با کنترل های دائمی حرکت لایه های ریزشی تحت کنترل درآمد و به این شیوه مشکل ترین قسمت پروژه به طول ۳۶۰ متر و در تقاطع خیابان بزرگمهر به طول ۳۱ متر با موفقیت کامل اجرا شد.
مشخصات کلی پروژه:
در حال حاضر بخشی از فاضلاب شهر اصفهان با استفاده از ایستگاه پمپاژ فاضلاب بلال به محل تصفیه خانه فاضلاب اصفهان پمپاژ می گردد. به منظور حذف این ایستگاه پمپاژ و نیز کاهش بار تصفیه خانه فاضلاب اصفهان، مسیر کلکتور انتقال فاضلاب بصورت ثقلی از ایستگاه پمپاژ فاضلاب بلال تا محل تصفیه خانه فاضلاب شرق اصفهان که در نزدیکی سگزی می باشد، اجرا شده است. لوله کلکتور بتن آرمه بوده و قطر آن در ابتدای مسیر ۱۲۰۰ و انتهای مسیر ۱۶۰۰ میلیمتر و طول کل این مسیر حدود ۳۲ کیلومتر است که تاکنون تمام این مسیر اجرا شده است و تنها قسمت باقیمانده مسیربه طول ۳۶۰ متر (تحت نظارت این مهندسین مشاور) واقع در خیابان بلال و ۳۶ متر زیرگذر بزرگمهر می باشد.
مزایای اجرای پروژه بلال
۱- صرفه جویی در مصرف انرژی به دلیل حذف ایستگاه پمپاژ بلال و انتقال فاضلاب بصورت ثقلی با جمعیت تحت پوشش حدود ۲۰۰,۰۰۰ نفر از شهر اصفهان.
۲- جلوگیری از آلودگی محیط زیست.
۳- سهولت در بهره برداری به دلیل حذف مشکلات ناشی از استفاده از سیستم پمپاژ.
۴- حذف هزینه های مالی بهره برداری از سیستم پمپاژ.
۵- صرفه جویی بسیار بالا در مصرف انرژی.
مشخصات پروژه اجرای کلکتور فاضلاب خیابان بلال
در پروژه بلال، طول عملیات لوله گذاری باقیمانده تا رسیدن به ایستگاه پمپاژ ۳۶۸ متر و لوله ها از جنس بتن آرمه و با قطر داخلی ۱۲۰۰ میلیمتر می باشد. عمق نصب کلکتور ۱۲ متر و شیب آن یک در هزار است.
– زمان شروع قرارداد قسمت اول پروژه ۱۲ مهر ماه ۸۹ بوده و در مدت ۴ ماه به اتمام رسید که طی این قرارداد ۲۰۰ متر لوله گذاری انجام گردید.
– زمان شروع قرارداد قسمت دوم پروژه ۴ اسفند ماه ۸۹ بوده و مدت زمان اجرای آن حدود ۳ ماه پیش بینی شده بود که تا پایان تاریخ پیش بینی شده کل تعهد پیمانکار به اتمام رسید.
مشکلات روش اجرا:
روش اجرای لوله گذاری در این پروژه، حفاری تونل و نصب و کارگذاری لوله ها در داخل تونل و سپس پرسازی
اطراف لوله با مصالح مناسب می باشد. دلایل عدم استفاده از روش حفر ترانشه برای لوله گذاری به شرح زیر می باشد:
۱- با توجه به گزارش آزمایشات مکانیک خاک که از نقاط مختلف محل این پروژه انجام شده و نیز با توجه به مشاهدات و تجربیات در مرحله اجرا، جنس خاک تاعمق ۸ متری از سطح زمین، خاک رس نسبتاً مقاوم بوده و از عمق ۸ تا ۱۲ متری که محل قرارگیری لوله ها می باشد، خاک از نوع ماسه ای و کاملاً ریزشی می باشد و انجام مهاربندی ترانشه با عرض ۲/۱ متر و عمق ۱۲ متر بسیار مشکل ساز و پرمخاطره انجام شده است.
۲- صعوبت حفر ترانشه به عمق ۱۲ متر در داخل خیابان و مسدود شدن تمام خیابان به دلیل عرض کم آن.
۳- احتمال آسیب دیدن ساختمانهای کناری به دلیل حفر ترانشه و حرکت جداره های آن.
۴- صرف هزینه بالا، همچنین استفاده از سیستم لوله رانی یا پایپ جکینگ نیز با توجه به تجربیات قبلی در این پروژه استفاده نگردید.
در این پروژه برای حفاری تونل، در ابتدا چاهکهای تنفسی به ابعاد حدود ۲/۲ × ۸/۱ در فواصل حدود ۸ متری از یکدیگر، حفاری می شود. عمق چاهکها ۱۲ متر می باشد. همانطور که قبلاً اشاره گردید، جنس زمین در ۸ متر اولیه، رس نسبتاً پایدار بوده و در فاصله ۸ تا ۱۲ متری ماسه ریزشی می باشد که امکان حفاری در آن بدون مهاربندی کاملاً غیر ممکن بوده و به همین دلیل پس از حفاری خاک رسی، عملیات حفاری در خاک ماسه ای همزمان با عملیات مهاربندی انجام می گیرد. که این موضوع باعث کندی سرعت حفاری می شود. برای مهاربندی جداره چاهکها، از سیستم مهاربندی متقابل با مصالح تخته و قالبهای چوبی مطابق نقشه های سازه ای که برای این منظور طراحی شده اند، استفاده می گردد. دلیل استفاده از مصالح چوب، سبکی و سهولت حمل و امکان برشکاری، تهیه و نصب سریع آسان آن و هزینه کمتر می باشد. همچنین مصالح چوب از نظر مسائل و مشکلات اجرایی ، دارای انعطاف پذیری بیشتری بوده و امکان ایجاد تغییرات در آن و یا تقویت آن وجود دارد.
حفاری تونل
پس از رسیدن چاهکهای تنفسی به عمق ۱۲ متری، عملیات حفاری تونل آغاز می گردید. حفاری تونل در لایه کاملاً ریزشی انجام می گرفت. به همین دلیل بایستی عملیات حفاری و مهاربندی جداره ها و سقف تونل بطور همزمان و با طول گام حداکثر ۲۰ سانتیمتر انجام شود حتی با وجود کاهش طول گام حفاری ، در برخی مواقع سقف تونل ریزش نموده و فضای بالای تیرهای چوبی سقف تا ارتفاع ۳ متر خالی می شد که این فضا توسط کارگر با کیسه های شنی پرسازی شده و این موضوع باعث ایجاد صعوبت و کندی مضاعف در حین اجرا نیز می گردید ولی با این کار امکان اجرا فراهم می شد.
پروژه عبور کلکتور از خیابان بزرگمهر
مقدمه:
اجرای ادامه کلکتور بلال به صورت عرضی از خیابان بزرگمهر با دقت بسیار بالایی صورت گرفت. قبل از اجرا مطالعات دقیق از هر نظر به منظور حذف ایستگاه پمپاژ بزرگمهر توسط مشاور مهرآب سپاهان مدنظر قرار گرفت و کلیه تأسیسات آب و فاضلاب، گاز و برق و …. امثالهم در محدوده چهارراه خیابان بزرگمهر امتداد مسیر خیابان بلال شناسایی و بهترین مسیر وصل کلکتور به خیابان بلال مشخص گردید و همچنین هماهنگی های لازم به صورت کامل با ارگانهای ذیربط و پلیس راهبر انجام گرفت و تمام تمهیدات اجرایی در حد تهیه نقشه های کامل و آزمایشات مکانیک خاک به صورت دقیق تهیه و در جلسات کارگروهی با کارفرمای محترم مصوب گردید.
جزئیات اجرای کار:
روند اجرایی پروژه عبور عرضی کلکتور فاضلاب خیابان بلال از خیابان بزرگمهر توسط مجری طرح شرکت
مهاب دژ اسپادانا به شماره ۳۸۷۵۹/ق مورخ ۲۶/۱/۹۰ با مبلغ ۷۳۰,۵۶۷,۴۸۸,۲ ریال که به تمام آیتم های فهرست بهای این قرارداد ۱۰۷ درصد ضریب اضافه تعلق می گیرد.
پروژه فوق الذکر از سمت خیابان بلال با احداث یک آدمرو به ابعاد و دو تنفسی به ابعاد ۶۰/۱×۲۲۰ و ۷۰/۱×۹۰/۱ آغاز و عملیات حفاری و خاکبرداری انجام گردید و از آدمرو شماره یک تا تنفسی شماره یک بطول ۶ متر و به روش نقبی اجرا گردید که در این مقطع از حفاری با استفاده از کمپرسور انجام شد و به دلیل ذکر شده نیازی به اجرای
تیر و بلوک نداشت و در هر روز در حدود ۵۰/۰ سانتیمتر حفاری می گردید . در تاریخ ۱۸/۳/۹۱ حفاری حوضچه ۱ و ۲ به همدیگر متصل شدند و این عملیات با استفاده از ۵ کارگر و ۲ دستگاه کمپرسور انجام شد. اجرای عملیات حفاری از حوضچه ۲ به سمت خیابان بزرگمهر و زیر خیابان از تاریخ ۲۹/۳/۹۱ با ابعاد نقب ۴۵/۲×۱۰/۲ و در هر روز یک متر به همراه اجرای همزمان تیر و بلوک اجرا گردید. که این پروژه روزهای سه شنبه هر هفته با برگزاری جلسه ای با حضور نمایندگان محترم کارفرما، مشاور و پیمانکار ساعت ۸ صبح در محل پروژه پیرامون پاره ای از مشکلات، مورد بحث قرار می گرفت.
عملیات حفاری زیر خیابان بزرگمهر از آغاز عملیات حفاری تا تاریخ ۳/۴/۹۱ بطول ۵۰/۴ متر پیشرفت فیزیکی داشته و توسط ۴ کارگر حفاری اجرا گردید که در نهایت در تاریخ ۱۷/۴/۹۱ حفاری تونل به پایان رسید و عملیات ریگلاژ از تاریخ ۱۸/۴/۹۱ به همراه بستر سازی آن با بتون عیار ۱۵۰(مگر) آغاز و در تاریخ ۱۹/۴/۹۱ به اتمام رسید.
پس از آن در تاریخ ۲۰/۴/۹۱ تا تاریخ ۲۲/۴/۹۱ شروع و پایان لوله گذاری بطول ۳۴ متر که این طول تا غرقاب کامل نقب و لوله ها با بتون در تاریخ ۲۵/۴/۹۱ آغاز و در همان روز به پایان رسید . و در ادامه بتون ریزی دیوراه های آدمرو شماره یک نیز انجام گردید پس از انجام و اتمام غرقاب لوله ها با بتون در تاریخ ۱/۵/۹۱ پرسازی تنفسی های یک و دو با شفته و گل انجام شد .
آدمرو شماره یک و ساخت آن با استفاده از قطعات پیش ساخته بتونی نصب و به پایان رسید.
عملیات حفاری آدمرو شماره ۲ در تاریخ ۱/۶/۹۱ آغاز که در تاریخ ۱۱/۶/۹۱ به ۱۰ متر ارتفاع رسیده که در هر روز در حدود یک متر حفاری توسط ۳ نیروی حفار در حال اجرا بود و در نهایت در تاریخ ۲۰/۶/۹۱ دیواره کانال فاضلاب خیابان بزرگمهر تخریب و فاضلاب به سمت خیابان بلال هدایت گردید. پس از اتمام عملیات حفاری نصب قطعات پیش ساخته آدمرو در تاریخ ۲۱/۶/۹۱ انجام و پرسازی آن با شفته گل آهک صورت گرفت و در تاریخ ۲۵/۶/۹۱ اجرای بتون ریزی ۴۰ سانتیمتر با مصالح زیرسازی و تعمیرات آدمرو به پایان رسید.
گزارش تصویری از مراحل اجرایی پروژه کلکتور بلال و زیرگذر بزرگمهر
دلایل موفقیت آمیز بودن اجرای پروژه :
۱- تفاهم کامل کارفرما، پیمانکار و مشاور در نظارت طرح.
۲- رعایت ایمنی دقیق کارگاه با دقت بسیار بالا.
۳- جلسات پی در پی هفتگی و مشارکت فعال کارشناسان کارفرما و مشاور ، پیمانکاران و تصمیمات به روز برای پروژه.
۴- پیگیری های دقیق در تهیه نقشه های حین اجرا توسط دفتر فنی مشاور و همفکری با کارفرما و ابلاغ سریع به پیمانکار.
۵- هزینه اجرای بسیار پایین پروژه نسبت به پروژه های مشابه در سطح کشور.
۶- صرفه جویی بسیار بالا در مصرف انرژی به دلیل اتمام پروژه.
۷- سرعت عمل در حین اجرا به صورت شبانه روزی.
۸- انگیزه بسیار بالای مدیریت آب و فاضلاب استان برای انجام این پروژه.